Γράφει η Μαρία Κορόγιαννη, Φυσικοθεραπεύτρια PT, Msc

Ο πόνος είναι μία λέξη που χρησιμοποιούμε συχνά στο λεξιλόγιό μας, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους που νιώθουμε οτι ασθενούμε, και σχεδόν πάντα συνοδεύεται από ιδιαίτερα δυσάρεστα συναισθήματα.

Μέσα από τη σειρά άρθρων για τον πόνο, την οποία ξεκινώ σήμερα, θα επιχειρίσω να ρίξω παραπάνω φως στην αιτιολογία, στις συνέπειες, αλλά και στους τρόπους ελέγχου του πόνου, ειδικότερα του χρόνιου πόνου, μια και όχι μόνο είναι το είδος πόνου που αντιμετωπίζω συχνότερα λόγω ειδικότητας, αλλά και το είδος πόνου εκείνο που προκαλεί ίσως τη μεγαλύτερη δυσλειτουργία και δυσφορία στην καθημερινότητα ενός ανθρώπου, ενώ δημιουργεί ή και ειδοποιεί συχνά για τις πιο μόνιμες βλάβες. Σύμφωνα άλλωστε με τις τελευταίες στατιστικές, θεωρείται δεδομένο οτι από χρόνιο πόνο πάσχει περίπου το 30% του πληθυσμού μιας χώρας.

Ο πόνος υπάρχει παντού και πάντα. Οι άνθρωποι ανέκαθεν πονούσαν και αυτό το διαπιστώνουμε από τα απολιθώματα προιστορικών ανθρώπων που δείχνουν πως οι άνθρωποι από παλιά είχαν τερηδόνα ή εκφυλίσεις στα οστά, μέχρι τα σημερινά ράφια των φαρμακείων, αλλά και των σπιτιών μας, που είναι γεμάτα φαρμακα, φυσικά ή χημικά, για την αντιμετώπιση των πόνων κάθε είδους.

Τί είναι όμως ο πόνος? Ο πόνος είναι ένα σύνθετο φαινόμενο: σε πολλές περιπτώσεις είναι ωφέλιμος, είναι το ‘καμπανάκι’, όπως συνηθίζω να λέω συχνά στους ασθενείς μου, που διαθέτει ο οργανισμός μας για να μας προειδοποιήσει οτι υπάρχει κίνδυνος για εμάς, όπως για παράδειγμα όταν αγγίζουμε κάτι καυτό ή όταν μαγκώνουμε κάπου το δάχτυλό μας. Είναι επίσης ο συναγερμός που όταν εμφανίζεται σκόπο έχει να μας ειδοποιήσει ότι ‘κάτι δεν πάει καλά’, σχετικά με τη σωματική, πνευματική ή/και ψυχική μας Υγεία.

Αυτό φυσικά δε σημαίνει οτι πάντα ο ανθρώπινος πόνος είναι ωφέλιμος, ή οτι όλα τα είδη πόνου πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε με υπομονή, ως μέρος της ανθρώπινης φυσιολογίας, χωρίς να κάνουμε κάτι για αυτό. Παραδείγματα τέτοιου είδους πόνου είναι ο καθημερινός πόνος της αρθρίτιδας που ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους ή ο επίμονος πονοκέφαλος, οι οποίοι δεν ωφελούν σε τίποτα και μπορεί να φτάσουν σε μια ένταση πραγματικά ανυπόφορη για αυτόν που τους βιώνει.

Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του πόνου όμως που θα ήθελα να κατανοήσουμε είναι οτι ο ανθρώπινος πόνος είναι πάνω απ’όλα μοναδικός. Η δυσφορία και ο τρόπος που βιώνεται ένα επίπονο σύμπτωμα διαφέρει από άτομο σε άτομο και έτσι το τί εννοείτε εσείς όταν για παράδειγμα λέτε στο γιατρό σας ότι ‘πονάτε αφόρητα’ μπορεί να απέχει πολύ από αυτό που εννοεί ή βιώνει ο επόμενος ασθενής, όταν χρησιμοποιεί την ίδια φράση για να περιγράψει αυτό που εκείνη τη στιγμή νιώθει.

Ο πόνος είναι πραγματικά ένα σύνθετο φαινόμενο και μπορώ να βεβαιώσω τόσο εμπειρικά, μέσα από τα 15 χρόνια της κλινικής μου εμπειρίας, όσο και επιστημονικά και βιβλιογραφικά, πως ο βαθμός του πόνου και η αντίδρασή σας σε αυτόν είναι αποτέλεσμα της συνολικής βιολογικής, ψυχολογικής και πολιτιστικής σας συγκρότησης.

Τα άρθρα αυτής της σειράς θα σας βοηθήσουν να μάθετε περισσότερα για το λεγόμενο ‘κύκλο του πόνου’ και για τους παράγοντες που συμμέτεχουν στη διαδικασία παραγωγής του. Σκοπός μου είναι να σας βοηθήσω να κατανοήσετε καλύτερα τον δικό σας, ιδιαίτερο πόνο καθώς και να αναζητήσετε και να εφαρμόσετε τους τρόπους θεραπείας του.

Ο πόνος, λοιπόν, δε θεωρείται, όπως συνέβαινε παλαιότερα, απλώς το σύμπτωμα μιας ασθένειας. Σύμφωνα με τις σύγχρονες παραδοχές της ιατρικής κοινότητας, ο πόνος μπορεί από μόνος του να αποτελέσει ασθένεια. Από την άλλη, καθώς γίνεται περισσότερο κατανοητός στους επιστήμονες ο μηχανισμός παραγωγής και αίσθησης του πόνου, εξελίσσονται παράλληλα και οι τρόποι για την καλύτερη αντιμετώπισή του. Κατά τη διάρκεια των ερευνητικών μου σπουδών στο Λονδίνο στο πεδίο των Νευροεπιστημών, ήρθα σε άμεση επαφή με το ευρύ αντικείμενο του πόνου και με τους σύγχρονους τρόπους αντιμετώπισής του.

Πλέον, το σωματικό βίωμα του πόνου δεν πρέπει ή δε θα πρέπει να θεωρείται αδιαχώριστο από τη ψυχολογική και πνευματική μας υπόσταση, και η σύγχρονη Ιατρική και Θεραπευτική οφείλει να λαμβάνει υπόψη της την παραδοχή αυτή, εαν θέλει να συμβαδίζει με τις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου και ασθενή.

Είναι βέβαια αξιοσημείωτο πως η παραδοχή αυτή, η ανάγκη δηλαδή για ολιστική αντιμετώπιση του ανθρώπου που ασθενεί, είναι ήδη γνωστή από τους αρχαίους χρόνους, και ειδικότερα στη χώρα που ζούμε, στην Ελλάδα, η ολιστική προσέγγιση αποτελούσε τον πυρήνα της Ιατρικής από την εποχή του Ιπποκράτη.

Έτσι, για τον επίμονο πόνο, που ονομάζεται χρόνιος πόνος, πολλές φορές δεν αρκούν μόνο τα φάρμακα. Μια ευρεία προσέγγιση περιλαμβάνει άσκηση, χαλάρωση, διατροφή, επιστημονικά αποδεδειγμένες φυσικές θεραπείες όπως η Υδροθεραπεία και η Φυσικοθεραπεία, καθώς και αλλαγές της συμπεριφοράς και του ψυχισμού μας. Η προσέγγιση αυτή όχι μόνο καθίσταται πιο αποτελεσματική, αφού αντιμετωπίζει τον άνθρωπο έτσι όπως ακριβώς είναι, ένα σύστημα δηλαδή όπου η Υγεία είναι αποτέλεσμα της αρμονικής συνεργασίας σώματος, πνεύματος και ψυχισμού, αλλά  είναι και πιο ασφαλής, καθώς οι φυσικές θεραπείες βοηθούν στο  έλεγχο του πόνου χωρίς τον κίνδυνο σοβαρών παρενεργειών.

Όταν αποφασίσετε λοιπόν, να αντιμετωπίσετε τον πόνο σας, ειδικά εαν αυτός έχει καθιερωθεί πλέον ως χρόνιος, ίσως χρειαστεί να απευθυνθείτε σε παραπάνω από μία ιατρική ειδικότητα, ή σε περισσότερους από έναν ειδικούς θεραπευτές. Η αρμονική συνεργασία, λοιπόν, μεταξύ των ειδικοτήτων προβάλλει ως μονόδρομος για τη σύγχρονη Ιατρική και Θεραπευτική κοινότητα.

Δυστυχώς, δεν υπάρχει πάντα θεραπεία για το χρόνιο πόνο. Αυτό φυσικά δε σημαίνει οτι δεν υπάρχουν, και μάλιστα παραπάνω από ένας, τρόποι αντιμετώπισής του. Απλώς, όπως πολλά άτομα, ίσως χρειαστεί να αντιμετωπίζετε αυτό το πρόβλημα για όλη σας τη ζωή. Θυμαμαι χαρακτηριστικά έναν αξιόλογο καθηγητή στο Τμήμα Φυσικοθεραπείας του ΑΤΕΙ Αθήνας από όπου αποφοίτησα, ο οποίος αναφερόμενος στον πόνο του αυχένα ως μέρος της παθολογίας της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (πόνος που ίσως σας είναι γνωστός και ως αυχεναλγία) μας έλεγε χαρακτηριστικά: “Δε θα πεθάνεις από αυτό, αλλά θα πεθάνεις με αυτό”.

Βέβαια, παρά τον οποιονδήποτε χρόνιο πόνο σας μπορείτε να ζείτε δραστήρια και παραγωγικά και φυσικά, εφόσον το επιλέξετε, ευτυχισμένα.

Αυτή η σειρά άρθρων που ξεκινώ θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τί προκαλεί τον πόνο σας και ποιές είναι οι βλαβερές του συνέπειες. Το σημαντικότερο όμως  είναι οτι μπορεί να σας εξηγήσει πώς μπορείτε να τον θεραπεύετε, να τον αντιμετωπίζετε ή/και να τον ελέγχετε-αντί να σας ελέγχει αυτός.

Για να μη χάνετε άρθρο από τα ποστ που θα ακολουθήσουν, μπορείτε να εγγραφείτε στο newsletter μας. Το email σας φυσικά παραμένει εμπιστευτικό και η εγγραφή συνοδεύεται από τη δέσμευση να μη χρησιμοποιηθεί για ο,τιδήποτε άλλο, παρά για το σκοπό που σημειώνεται πιο πάνω. Μπορείτε να ρυθμίσετε ανά πάσα στιγμή το ρυθμό που θέλετε να δέχεστε τα ενημερωτικά email ή ακόμα να ακυρώσετε την εγγραφή σας.

Επίσης, μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τα διάφορα είδη χρόνιου πόνου, όπως η ινομυαλγία, εαν περιηγηθείτε στις σελίδες της PhysioWellness.