Γράφει ο Γουδεβένος Γεώργιος, Φυσικοθεραπευτής 

Οσοι χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γραφομηχανές ή τηλέφωνα είναι υποψήφιοι να υποστούν το λεγόμενο «σύνδρομο της μονόπλευρης εργασίας». Τα μηχανήματα αυτά βρίσκονται, συνήθως, στα δεξιά ή αριστερά του γραφείου και προκαλούν «πιάσιμο» και πονάκια στον αυχένα και τους ώμους.

 «Είμαι τριάντα χρόνων, εργάζομαι ως χειριστής ηλεκτρονικών υπολογιστών εδώ και πέντε χρόνια και πρόσφατα έχουν αρχίσει κάποιες ενοχλήσεις στον αυχένα, ιδιαίτερα όταν στρίβω το κεφάλι μου αριστερά, ύστερα από κάποιες ώρες εργασίας, νιώθω «πιάσιμο στην ωμοπλάτη». Υποψιάζομαι ότι πιθανόν να φταίει ο τρόπος εργασίας μου. Τι μπορώ να κάνω για να ανακουφιστώ;»

Η παραπάνω αφήγηση είναι μία από τις πλέον συνήθεις που απευθύνεται τόσο στους γιατρούς όσο και στους φυσικοθεραπευτές από τους ασθενείς που προστρέχουν για βοήθεια για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων αυτής της κατάστασης, δηλαδή του «συνδρόμου της μονόπλευρης εργασίας».

Το περίεργο σ’ αυτήν την κατάσταση είναι ότι την πραγματική και ουσιαστική λύση θα τη δώσει ο εργονόμος, (στη συνέχεια θα αναφερθούμε στο ρόλο του) και λιγότερο ο γιατρός ή φυσικοθεραπευτής. Ο μεν γιατρός ως προσφορά μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή με αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά ή αναλγητικά και ιατρικές συμβουλές, ο δε φυσικοθεραπευτής μπορεί να συνδράμει στην ανακούφιση του πόνου, στην επαναφορά της κινητικότητας καθώς και στη σταθεροποιητική θεραπεία, με τη διόρθωση της στάσης και ειδικές υποστηρικτικές ασκήσεις. Επίσης, με μέσα όπως laser, υπέρηχοι, διαθερμίες κ.λπ. μπορεί να ανακουφίσει από τον πόνο.

Οπως λοιπόν φαίνεται, ο «τυπικός» αυτός ασθενής είναι θύμα μιας κατάστασης και όχι πάθησης, που ταλαιπωρεί τα άτομα που χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές, γραφομηχανές ή τηλέφωνα, που συνήθως βρίσκονται τοποθετημένα από τη μία ή την άλλη πλευρά του γραφείου (δηλαδή δεξιά ή αριστερά).

Η λύση σ’ αυτήν την κατάσταση, εφόσον αποκλειστεί από τον ειδικό γιατρό κάποιο παθολογικό πρόβλημα στον αυχένα ή την ωμική ζώνη, έχει να κάνει με την επέμβαση του ειδικού εργονόμου που θα συστήσει ορισμένες διορθώσεις τόσο στο χώρο όσο και στον τρόπο εργασίας σας.

Στη βόρεια Ευρώπη, την Αμερική και την Αυστραλία (στα προηγμένα κράτη) δίνεται μεγάλη σημασία στη μονόπλευρη εργασία, δηλαδή αυτήν όπου κάποιος πρέπει να στρέψει το κεφάλι του ή το σώμα του από τη μία μόνο πλευρά. Στις μεγάλες εταιρείες, στα σχολεία καθώς και στις δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες υπάρχουν ο γιατρός εργασίας, ο φυσικοθεραπευτής και ο εργονόμος, οι οποίοι μελετούν το χώρο και τον τρόπο εργασίας των υπαλλήλων.

Η συνήθης πρακτική είναι η αλλαγή της θέσης των υπολογιστών και των τηλεπικοινωνιακών μέσων, είτε εναλλάξ ανά μήνα ή εβδομάδα αλλαγή από δεξιά στα αριστερά κ.ο.κ. είτε βρίσκοντας μια σταθερή θέση που θεωρείται χαμηλού έως ελάχιστου κινδύνου για την εμφάνιση του «συνδρόμου της μονόπλευρης εργασίας».

Οι ειδικοί θα σας προτείνουν θέσεις αποφόρτισης των σημείων που προκαλούν τον πόνο ή τη δυσκαμψία που, όπως είναι αυτονόητο, εάν για πολλά χρόνια στρίβετε το κεφάλι σας ή το σώμα σας προς, π.χ., μόνο τη δεξιά πλευρά, αυτό θα είναι επιβαρυντικό για αυτή την πλευρά. Ο τρόπος επιβάρυνσης είναι διττός, δηλαδή η δεξιά π.χ. πλευρά γίνεται υπερκινητική, παρουσιάζοντας το «σύνδρομο της υπέρχρησης», η δε αριστερά γίνεται υποκινητική, παρουσιάζοντας δυσκαμψία και μείωση του εύρους κίνησης.

Το αναφερόμενο «πιάσιμο στην ωμοπλάτη» οφείλεται στο χειρισμό του πληκτρολογίου και του ύψος όπου βρίσκεται (συνήθως ψηλότερα από όσο πρέπει) ή στο ακουστικό του τηλεφώνου, που κρατώντας το από τη μία πλευρά την υποχρεώνει να ανυψώνεται και να στρίβει πλάγια, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκαμπτη και ευάλωτη.

 Η συνδρομή των ειδικών στη διευθέτηση του χώρου είναι σημαντική και πολύ αποτελεσματική, ιδιαίτερα στην τήρηση ορισμένων κανόνων εργασίας που αποτελούν το κλειδί στη λύση του προβλήματος αυτού. Η επισήμανση εστιάζεται στο να αποφύγετε το σήκωμα των ώμων ψηλότερα και στη συγκέντρωση των αντικειμένων εργασίας (κείμενα, χειριστήρια, έγγραφα, οθόνη p/c κ.λπ.) σε απόσταση όχι μεγαλύτερη από 35 εκατοστά.

Επίσης, είναι απαραίτητα τα μικρά διαλείμματα και η ενσυνείδητη χαλάρωση των μυών της ωμοπλάτης, όπως και η όσο το δυνατόν αποφυγή της ψυχικής έντασης (στρες), που αυξάνει τόσο τη μυϊκή ένταση στον αυχένα και την ωμοπλάτη όσο και τον πόνο που μπορεί να προκληθεί από αυτή τη θέση και κατάσταση.

Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε εργονομικά σχεδιασμένες καρέκλες και γραφεία, να κάθεστε όσο το δυνατόν πιο μέσα στην καρέκλα ώστε να στηρίζεται σωστά η σπονδυλική σας στήλη από το κάθισμα. Ιδανική αντιμετώπιση θα μπορούσε να είναι η, ανάλογα με το σωματότυπο, ηλικία, ύψος, βάρος, φύλο κ.λπ., διευθέτηση του χώρου εργασίας. Αρμόδιος γι’ αυτά είναι ο ειδικός εργονόμος, του οποίου το αντικείμενο υποδηλώνει η ετυμολογία του τίτλου, δηλαδή έργο-εργασία και νόμος, με απλά λόγια, οι νόμοι της εργασίας, που με λεπτομέρειες όπως η θέση, ο φωτισμός, το ύψος και οι αποστάσεις καθώς και οι ιδιαιτερότητες τόσο του ατόμου όσο και του χώρου παίζουν σημαντικό ρόλο.

Εφικτή αντιμετώπιση σήμερα στη χώρα μας είναι η ιατρική ή φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση, οπότε απευθυνθείτε στους γιατρούς και φυσικοθεραπευτές που θα σας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα και είναι πολύ πιθανό να σας προτείνουν ριζικές λύσεις στο πρόβλημα της «μονόπλευρης εργασίας», καθώς και κάποιες συμβουλές εργονομίας.

Ο κατάλληλος φυσικοθεραπευτής μπορεί να σας μυήσει  στην εργονομία, μια άγνωστη πτυχή της εργασίας και της ζωής σας, που θα σας αποκαλύψει το μυστικό του ευ ζην και του ευ εργάζεσθαι. Η εργονομία θα σας οδηγήσει ένα βήμα παραπάνω τόσο στη σκέψη όσο και στην πράξη, δηλαδή να μην είστε «μονόπλευροι» ούτε στην εργασία, αλλά ούτε και στη ζωή…

Γράφει o Ξενοφών Χατζησαράντος, Φυσικοθεραπευτής – Καθηγητής Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού

Κατά τη διάρκεια του 20^ου αιώνα, η επιστήμη της φυσικοθεραπείας έχει περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης. Έχουν αναπτυχθεί πολλές θεραπευτικές φιλοσοφίες και όλες έχουν σαν στόχο τη θεραπεία των μυοσκελετικών και νευρολογικών παθήσεων με φυσικά μέσα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, ασθενείς με μυοσκελετικό πόνο αποτέλεσαν την πλειονότητα ατόμων που έλαβαν φυσιοθεραπευτική φροντίδα. Η αντιμετώπιση του μυοσκελετικού πόνου ως μεμονωμένο νευρολογικό, μυϊκό ή σκελετικό πρόβλημα, μόνο ανεπαρκής μπορεί να θεωρηθεί.

Η εξέλιξη του επαγγέλματος – επιστήμης της φυσικοθεραπείας απαιτεί την κίνηση του ανθρώπινου σώματος να είναι στο κέντρο οποιασδήποτε θεραπευτικής παρέμβασης. Ο Αμερικανικός Σύλλογος Φυσικοθεραπείας υιοθέτησε τη φιλοσοφία ότι η δυσλειτουργία της κίνησης είναι το κύριο πρόβλημα που αποκαθιστούμε ως φυσικοθεραπευτές.

Η σύγχρονη φυσικοθεραπευτική πράξη συμβάλλει στη βελτίωση της τόσο απαιτητικής και πιεστικής καθημερινότητας με ποικίλους τρόπους και για το λόγο αυτό καθίσταται απαραίτητη τόσο ως πρόσληψη όσο και ως θεραπεία σε οποιαδήποτε μυοσκελετική δυσλειτουργία.

Ο φυσικοθεραπευτής, ως γνώστης της κίνησης και της λειτουργίας του μυοσκελετικού συστήματος μπορεί να συμβάλει στη μείωση του πόνου και στη θεραπεία της πάθησης. Η σύγχρονες θεραπευτικές μέθοδοι στηρίζονται τόσο σε συμβουλευτικές όσο και σε παρεμβατικές πράξεις. Βασικό κομμάτι της πράξης είναι η παρατήρηση στάσης – κίνησης και η αξιολόγηση του κάθε ατόμου που προσέρχεται για φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση.

Μέσω της σωστής διάγνωσης της κίνησης και της δυσλειτουργίας του κάθε ατόμου θα μπορέσει ο φυσικοθεραπευτής να κατευθύνει τον ασθενή στη μείωση πόνου και μείωση συμπτωμάτων που προέρχονται από κάποια πάθηση. Η συμβολή κυμαίνεται σε πολλά επίπεδα και όχι απλώς στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η εργονομική παρέμβαση, η παρατήρηση για διόρθωση στάσης και κίνησης των ατόμων καθώς και όλες οι παρεμβατικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή φυσικοθεραπευτική πράξη είναι απαραίτητες για την οριστική λύση του προβλήματος και παράβλεψη αυτών θα έχει ως αποτέλεσμα τη συχνή επίσκεψη για το ίδιο πρόβλημα.

Παράγοντες όπως, η λανθασμένη στάση της κεφαλής, του αυχένα και των ώμων, πολύ συχνό τρίο δυσλειτουργίας σε αυχενικά σύνδρομα και χρόνιες παθήσεις ώμου δεν μπορούν να διορθωθούν αν δεν εστιάσουμε πρώτα στη σωστή στάση του κορμού και της λεκάνης. Ομοίως, η ευθυγράμμιση των ισχίων του γόνατος και του άκρου πόδα και κατ’ επέκταση η κατανομή δυνάμεων κατά μήκος της κινητικής αλυσίδας επηρεάζει και επηρεάζεται άμεσα από τον έλεγχο της λεκάνης και του κορμού.

Η ορθή εμβιομηχανική ανάλυση και αξιολόγηση οποιουδήποτε τμήματος του σώματος πρέπει να περιλαμβάνει τον έλεγχο της κίνησης και της σταθερότητας του κορμού και των άκρων. Τα συνηθέστερα μυοσκελετικά προβλήματα (οσφυαλγία, τενοντίτιδα, αυχενικό σύνδρομο κ.α) δημιουργούνται από παρατεταμένες λανθασμένες στάσεις και κινήσεις ή από υπερβολικά φορτία, τα οποία ο οργανισμός δεν μπορεί να απορροφήσει. Ως αποτέλεσμα δημιουργούνται μικροκακώσεις – αλλοιώσεις στην ποιότητα των ιστών που προκαλούν στον άνθρωπο πόνο μικρού μεγέθους ή μυϊκούς σπασμούς.

Συχνά αντιμετωπίζονται με την ικανότητα αυτοίασης του οργανισμού ή με φαρμακευτική αγωγή από πρωτοβουλία του ατόμου. Καθώς όμως συνεχίζονται αυτές οι στάσεις – θέσεις ή κινήσεις δημιουργούνται μικροκακώσεις από υπέρχρηση ή από επαναλαμβανόμενη λανθασμένη χρήση με αποτέλεσμα να δημιουργούνται καταστάσεις Stress που ξεπερνούν τις αντοχές των ιστών.

Η σωστή φυσικοθεραπευτική παρέμβαση έχει ως στόχο:

• Τη λύση του μυοσκελετικού πόνου με φυσικές μεθόδους
• Την εργονομική καθοδήγηση του ασθενή στη βελτίωση της καθημερινότητας
• Τη λύση των μυικών σπασμών που δημιουργούν έντονους πόνους αντιλαμβανόμενους από τον ασθενή ως ‘πιάσιμο’
• Την προαγωγή σωστών προτύπων κίνησης και στάσης σε οποιαδήποτε δραστηριότητα ενασχολείται αυτός
• Ενθάρρυνση και καθοδήγηση στην καθημερινή άσκηση για τη βελτίωση και σταθερότητα του μυοσκελετικού συστήματος, ώστε να δέχεται και να αντιμετωπίζει τις μικροκακώσεις που δημιουργούνται πριν μεταβληθούν αυτές σε οξέα και δύσκολα αναστρέψιμα προβλήματα.

Η πρόληψη και η σωστή παρέμβαση του φυσικοθεραπευτή πρέπει να ξεκινάει από την παιδική ηλικία και στόχο έχει τη μετάδοση της γνώσης του ανθρώπινου σώματος και του πώς λειτουργεί αλλά και την αυτοθεραπεία σε απλά καθημερινά προβλήματα. Την αντιμετώπιση δηλαδή μέσω είτε απλών κινήσεων είτε διατάσεων και ασκήσεων σε απλές μυοσκελετικές δυσμενείς καταστάσεις.

Στη σύγχρονη κοινωνία υπάρχει άγνοια τόσο του ανθρώπινου σώματος, του τρόπου που αυτό κινείται και λειτουργεί όσο και στο πόσο απλές λύσεις μπορούν να υπάρχουν στην αντιμετώπιση του μυοσκελετικού πόνου. Η άμεση αντιμετώπιση μυοσκελετικών πόνων μέσω φαρμάκων δεν πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή άμυνας και ο κάθε άνθρωπος πρέπει να έχει γνώσεις του σώματος και της λειτουργίας του για την εύρεση λύσεων και την αντιμετώπιση βιομηχανικών και κινητικών αλλαγών.