Γράφει η Μαρία Κορογιαννη, Φυσικοθεραπευτρια PT, MSc

Ο Βελονισμός στη Σύγχρονη Θεραπευτική 

Η ιατρική κοινότητα παγκοσμίως αντιμετωπίζει στις μέρες μας με σοβαρότητα το θέμα του βελονισμού. Ο όγκος των εργασιών που εκπονούνται με αυστηρά επιστημονικά και μεθοδολογικά κριτήρια καθημερινά μεγαλώνει, με αποτέλεσμα την πληρέστερη στατιστική καταγραφή της αποτελεσματικότητας του βελονισμού.

Όπως σημειώνει ο  Dr Μιλτιάδης Καράβης (Ειδικός ιατρός Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης – Φυσίατρος, ειδικός βελονισμού, μετεκπαιδευθείς στο Πεκίνο, Πρόεδρος Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Βελονισμού), η πρόοδος της νευροφυσιολογίας και νευροφαρμακολογίας και η ανάπτυξη νέων τεχνικών απεικόνισης, δείχνουν τα όρια της μεθόδου. Καταγράφονται οι ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες του βελονισμού και θεσπίζονται αυστηροί κανόνες ως προς τη θεραπευτική διαδικασία. Σήμερα, η επιστημονική θεώρηση του βελονισμού επιτρέπει στους ιατρούς και θεραπευτές να εφαρμόσουν βελονισμό βασισμένοι σε σύγχρονες τεχνικές. Μια από αυτές τις σύγχρονες τεχνικές είναι ο ηλεκτροβελονισμός, με βελόνες ή χωρίς βελόνες.

Κλασσικός Βελονισμός ή Ηλεκτροβελονισμός?
Για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή διέγερση, σήμερα, σ΄ όλα τα σύγχρονα ιατρεία βελονισμού, χρησιμοποιούνται συσκευές ηλεκτροβελονισμού. Ο ηλεκτροβελονισμός,αποτελεί πλέον, τμήμα της θεραπευτικής του βελονισμού που δίνει τη δυνατότητα να ερεθίσουμε ηλεκτρικά μερικά από τα σημεία – που συνδέονται με τη συσκευή ανά ζεύγη – πετυχαίνοντας συνεχή, έντονη και ελεγχόμενη διέγερση. Στην κλινική πράξη, οι ερευνητές συμφωνούν ως προς την αποτελεσματικότητα του ηλεκτροβελονισμού, γιατί αποδεικνύεται σημαντικό αναλγητικό μέσο τόσο στον οξύ όσο και στο χρόνιο πόνο. Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι στην αντιμετώπιση του πόνου ο ηλεκτροβελονισμός είναι αποτελεσματικότερος από τον απλό (παραδοσιακό) βελονισμό. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα ο ηλεκτροβελονισμός κερδίζει έδαφος και στην πατρίδα του παραδοσιακού βελονισμού, τη Κίνα, όπου τα εξωτερικά ιατρεία βελονισμού των νοσοκομείων εξοπλίζονται με σύχρονες συσκευές ηλεκτροθεραπείας και ηλεκτροβελονισμού. Η ενασχόληση με το ηλεκτρικό ρεύμα και τις εφαρμογές του στη θεραπευτική του ανθρώπου, προυποθέτει καλή γνώση της φυσικής του ηλεκτρισμού, γνώση που κατέχει στο έπακρο όποιος ασκεί την επιστήμη της Φυσικοθεραπείας. Ο ηλεκτροβελονισμός, λοιπόν, αποτελεί σήμερα ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια του φυσικοθεραπευτή για την αντιμετώπιση του πόνου και της δυσλειτουργίας.

Στον ηλεκτροβελονισμό χωρίς βελόνες, ανήκει το πρόγραμμα HAN STIMULATION®, που διαθέτει η συσκευή ηλεκτροθεραπείας GymnaUniphy (βελγικής κατασκευής). Ο ηλεκτροβελονισμός στο κέντρο φυσικοθεραπείας PhysioWellness χρησιμοποιείται αυτόνομα ή σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα φυσικοθεραπευτικά μέσα.

Το Πρόγραμμα Ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION®
Το πρόγραμμα ηλεκτροθεραπείας HAN STIMULATION® είναι πρωτόκολλο Διαδερμικού (χωρίς βελόνες) Ηλεκτροβελονισμού. Εφαρμόζεται παγκοσμίως σε κλινικές και ιατρεία πόνου από ιατρούς και φυσικοθεραπευτές και έχει πάρει το όνομά του από τον Κινέζο καθηγητή Ji-Sheng Han, ο οποίος το ανακάλυψε. O καθηγητής Han είναι μέλος της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών και διατέλεσε σύμβουλος του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των Η.Π.Α και του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας. Είναι παγκοσμίως γνωστός για τις πολύχρονες έρευνες που διεξήγαγε σχετικά με τον μηχανισμό δράσης του βελονισμού, στον οξύ και χρόνιο πόνο (evidence-based acupuncture analgesia) και την επιστημονική εφαρμογή αυτού, στη σύγχρονη θεραπευτική (science-based practice).
Το πρόγραμμα ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION® συνδυάζει την αρχαία τεχνική του βελονισμού με τη σύγχρονη πρόοδο στις Νευροεπιστήμες, τη Φυσικοθεραπεία και την ιατρική τεχνολογία.
Μέσα από τα ειδικά ηλεκτρόδια, τα οποία τοποθετούνται στην επιφάνεια του δέρματος και στα κατάλληλα σημεία (trigger points ή σημεία βελονισμού), εφαρμόζεται ελαφρύς και ελεγχόμενος ηλεκτρικός ερεθισμός σε συγκεκριμένες συχνότητες, οι οποίες κινητοποιούν τη φυσική διαδικασία ίασης, για την επαναφορά της βιολογικής και βιοχημικής ισορροπίας του οργανισμού.
Για τον καλύτερο εντοπισμό των σημείων εφαρμογής, και επομένως για τα καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα, το μηχάνημα GymnaUniphy είναι εξοπλισμένο με ειδικό ηλεκτρόδιο ανεύρεσης κινητικού σημείου ή αλλιώς σημείου πόνου (motor point pen).

Ενδείξεις Ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION®
Σε γενικές γραμμές, τα προβλήματα υγείας που ανταποκρίνονται θετικά στον κλασσικό βελονισμό είναι εκείνα που θα ανταποκριθούν καλύτερα και πιο άμεσα και στη θεραπεία HAN STIMULATION®. Μέσα από εκτεταμένες επιστημονικές έρευνες και κλινικές δοκιμές, βρέθηκε οτι το πρωτόκολλο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό στη διαχείριση του πόνου (οξέος και χρόνιου), καθώς και στη διαχείριση του ψυχικού στρες και των μυοσκελετικών ή νευρολογικών προβλημάτων, που σχετίζονται με αυτό.
Ακόμα, το πρωτόκολλο HAN STIMULATION® έχει ιδιαίτερα οφέλη στον νευροπαθητικό πόνο (πχ. λόγω διαβήτη ή νευρολογικών διαταραχών) καθώς και στα συμπτώματα απόσυρσης, σε ασθενείς που έκαναν χρόνια χρήση ουσιών ή παυσιπόνων. Ένας αυξανόμενος αριθμός άλλων προβλημάτων υγείας δείχνει να ανταποκρίνεται θετικά στο HAN STIMULATION®, όπως η κατάθλιψη, οι διαταραχές ύπνου, η ακράτεια και οι παντός τύπου εθισμοί (αλκοόλ, κάπνισμα, φαγητό κλπ).

Ενδείξεις Βελονισμού – τροποποιημένο απο karavis.gr

Συχνότητα Συνεδριών Ηλεκτροβελονισμού
Η βαρύτητα της ασθένειας και η κατάσταση του ασθενή καθορίζουν τις παραμέτρους της όλης θεραπευτικής αγωγής, δηλ. τον αριθμό των επισκέψεων, το πρωτόκολλο του ηλεκτροβελονισμού που θα χρησιμοποιηθεί, τη χρονική απόσταση ανάμεσα στις επισκέψεις – συνεδρίες. Για παράδειγμα, μια οξεία κρίση κεφαλαλγίας αντιμετωπίζεται με 1 –2 φορές, σε συνεδρίες των 30′. Ενα ρευματικό νόσημα (πχ. ρευματοειδής αρθρίτιδα) όμως, με 15ετές παρελθόν και μεγάλη βαρύτητα, απαιτεί στην αρχή καθημερινές επισκέψεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να ερεθιστούν παραπάνω από μία περιοχέςτου σώματος και μετά από μια διακοπή, να κριθεί σκόπιμη η επανάληψη της θεραπείας ή να συνεχιστεί με ρυθμό μία φορά το μήνα, για λόγους συντήρησης.
Με 5 – 7 συνεδρίες αντιμετωπίζονται ήπιες μορφές κεφαλαλγίας, ημικρανίας, αυχεναλγίας, περιαρθρίτιδας, τενοντίτιδας κλπ. Σοβαρές περιπτώσεις χρειάζονται 10-15 επισκέψεις.
Γενικά, υπάρχει μια προοπτική 10 – 12 συνεδριών ηλεκτροβελονισμού, με ρυθμό 2 – 3 φορές την εβδομάδα. Συνήθως, από την 5η – 7η συνεδρία εμφανίζονται οι πρώτες ενδείξεις προοδευτικής βελτίωσης του εκάστοτε προβλήματος.
Αλλοτε, ενώ προηγούνται 10 – 12 συνεδρίες και δεν παρουσιάζεται καμιά βελτίωση, στις τελευταίες θεραπείες, ο ασθενής εμφανίζει θεαματική ανάκαμψη. Το φαινόμενο αυτό, αποδίδεται στην αθροιστική δράση του ηλεκτροβελονισμού, που σημαίνει ότι η επίδραση του αποταμιεύεται από τον οργανισμό του ασθενή και την κατάλληλη γι΄ αυτόν, χρονική στιγμή, αναλαμβάνει την απαιτούμενη δύναμη για ν΄ αντιδράσει στην ασθένεια. Γι΄ αυτό, υπάρχουν και περιπτώσεις ασθενών, που βελτιώνονται 10 –12 μέρες μετά τη διακοπή της φυσικοθεραπευτικής αγωγής.

Εξατομίκευση Προγράμματος Θεραπείας
Στον ηλεκτροβελονισμό, το πρωτόκολλο θεραπείας εξατομικεύεται. Ο θεραπευτής είναι εκπαιδευμένος στο να μπορεί «ν’ ανιχνεύσει» (εφαρμόζοντας ήπια πίεση στο δέρμα ή με ειδικούς ανιχνευτές) τα ‘σημεία βελονισμού’ ή αλλιώς trigger points, ψηλαφώντας το δέρμα, τον υποδόριο ιστό και τους μύες για επώδυνα σημεία, τα οποία, πολλές φορές, τα υποδεικνύει ο ίδιος ο ασθενής. Κάθε ασθενής έχει τα δικά του σημεία βελονισμού, ακριβώς όπως έχει τα δικά του ΄΄προσωπικά΄΄ συμπτώματα νόσου και τα οποία διαφέρουν από τα συμπτώματα άλλων ασθενών με την ίδια πάθηση. Αρα, δεν υπάρχουν “συνταγές” θεραπευτικών σημείων βελονισμού.
Ο ειδικός ανιχνευτής σημείων βελονισμού και (motor point pen) βοηθά το θεραπευτή να εντοπίσει καλύτερα τα σημεία στα οποία θα τοποθετήσει τις βελόνες. Ο γιατρός, τόσο στην Κίνα όσο και στο δυτικό κόσμο, προσαρμόζει τη θεραπεία του ανάλογα με το ιστορικό και την κλινική εικόνα. Οφείλει να επιμένει στη λεπτομερή καταγραφή του πόνου, στο έλεγχο της λειτουργικότητας των αρθρώσεων, στη μυική απόδοση, στην καταγραφή προτύπων στάσης, βάδισης, εργασίας, στη ψυχολογική επιβάρυνση, στα λόγια του ίδιου του ασθενή. Ο παρακλινικός (εργαστηριακός) έλεγχος, για την επιβεβαίωση της όποιας διάγνωσης, είναι απαραίτητος.

Επιτυχία Προγράμματος Ηλεκτροβελονισμού
Στην πρακτική του ηλεκτροβελονισμού για αναλγησία και παυσίπονη θεραπεία, δύο προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν: Το βασικό ζητούμενο είναι η σωστή επιλογή των σημείων στα οποία θα τοποθετηθούν τα ηλεκτρόδια (επιλέγονται 8-12 σημεία βελονισμού – από τα 365 κλασικά σημεία βελονισμού και τα 1.500 extra σημεία βελονισμού) που ο συνδυασμός της εφαρμογής και ο ερεθισμός τους θα δώσουν το ζητούμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα. H σωστή τοποθέτηση και η εφαρμογή των ηλεκτροδίων είναι από τους σπουδαιότερους παράγοντες της επιτυχούς θεραπείας και έχει άμεση σχέση με την αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Xρειάζονται απαραιτήτως γνώσεις κλινικής νευροανατομίας και να ακολουθούνται ορισμένες αρχές. Είναι φανερό ότι αυτό το θέμα επαφίεται στην τέχνη, το ταλέντο και την πείρα του θεραπευτή.
Όταν βρεθούν τα σωστά σημεία, το αμέσως επόμενο ζητούμενο είναι η τεχνική ερεθισμού των σημείων. Είναι πιθανό, κάποια σημεία βελονισμού του προγράμματος θεραπείας που έχουν ιδιαίτερη θεραπευτική αξία, να χρειάζονται εντονότερη διέγερση, από κάποια άλλα, δευτερεύουσας σημασίας, που χρησιμοποιούνται βοηθητικά.

Μηχανισμός Δράσης του Ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION®
Ένας ασθενής μπορείς να βιώνει πόνο λόγω ενός τραυματισμού, μιας χρόνιας φλεγμονής, μυϊκού σπασμού, σπασμόύς εσωτερικών οργάνων, ψυχικής έντασης, σωματικού στρες, κλπ. Η θεραπεία HAN STIMULATION® είναι σε θέση να ανακουφίζει τον πόνο με φυσικό τρόπο, αυξάνοντας την απελευθέρωση ουσιών που προκαλούν αναλγησία, όπως είναι τα ενδογενή οπιοειδή πεπτίδια, τα παράγονται με φυσικό τρόπο από τον οργανισμό, όταν εφαρμοστεί ένα επίσης φυσικό μέσο, όπως είναι ο ηλεκτρισμός. Σε αυτές τις φυσικές αναλγητικές ουσίες ανήκουν οι ενδορφίνες, εγκεφαλίνες, δυνορφίνες, και ενδομορφίνες. Αυτές οι ουσίες όχι μόνο δρούν ως παυσίπονα, αλλά βοηθούν επίσης στην καταστολή της φλεγμονής, χαλαρώνουν τους συσπασμένους μύες, μειώνουν το άγχος και την ένταση και ενισχύουν την ομοιόσταση και επαναφέρουν την βιοχημική και γενικότερη ισορροπία στον οργανισμό.

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι ερεθίζοντας την περιφέρεια με ηλεκτρικά σήματα διαφορετικών συχνοτήτων, προκαλείται παραγωγή και απελευθέρωση διαφορετικών χημικών νευροδιαβιβαστών από τον εγκέφαλο. Τα ηλεκτρικά σήματα οποία μεταφέρονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα μέσω της ιδιότητας του νευρικού συστήματος να λειτουργεί με ‘ηλεκτρισμό’, με άλλα λόγια πρόκειται για μία απόλυτα φυσική θεραπεία, για αυτό και αποτελεί αντικείμενο της επιστήμης της Φυσικοθεραπείας.
Επίσης, η πρόοδος των τελευταίων χρόνων στις Νευροεπιστήμες, έκανε φανερό το οτι η λειτουργική ισορροπία ανάμεσα στα οπιοειδή πεπτίδια και και στα αντι-οπιοειδή πεπτίδια στο κεντρικό νευρικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση του πόνου και της φλεγμονής στο σώμα, καθώς και στην μείωση της επανεμφάνισής τους. Τα επιστημονικά αυτά ευρήματα αποτελούν τη βάση του σχεδιασμού και της εφαρμογής του προγράμματος ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION®.

Πρωτόκολλα Ηλεκτροβελονισμού HAN STIMULATION® 

Η συσκευή ηλεκτρικής διέγερσης GymnaUniphy διαθέτει δύο ξεχωριστά ρυθμιζόμενα κανάλια, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν έως 4 ηλεκτρόδια ταυτόχρονα στον ασθενή. Τα ηλεκτρόδια διεγείρονται εναλλάξ με υψηλή συχνότητα και ένα σχετικά χαμηλό πλάτος παλμού (φάση 1) ή χαμηλής συχνότητας και ένα σχετικά υψηλό πλάτος παλμού (φάση 2). Η διάρκεια των δύο φάσεων διαφέρει από πρόγραμμα σε πρόγραμμα.

Αυτή η εναλλαγή είναι μια ειδική ιδιότητα του HAN STIMULATION®, σε σχέση με τα απλά πρωτόκολλα ηλεκτροβελονισμού. Σε αυτή την εναλλαγή οφείλει τα εκπληκτικά αποτελέσματά της η μέθοδος και, σύμφωνα με τον καθηγητή Han και τις σχετικές έρευνες, την καθιστά άμεσα αποτελεσματική τόσο στον οξύ, όσο και στο χρόνιο πόνο.

Τα προγράμματα που χρησιμοποιούνται στο κέντρο φυσικοθεραπείας PhysioWellness, βάσει των διεθνών οδηγιών για το συγκεκριμένο πρωτόκολλο ηλεκτροβελονισμού, είναι τα εξής:

Πρόγραμμα 1 – 1 πρότυπο Han (συνολικός χρόνος 30 λεπτά).

Κατάλληλο για τα περισσότερα είδη οξέος και χρονίου πόνου.

Φάση 1: συχνότητα 100 Hz, εύρος παλμού 0,2 ms, διάρκεια 3 s
Φάση 2: συχνότητα 2 Hz, εύρος παλμού 0,3 ms, διάρκεια 3 s

Πρόγραμμα 2 – Han 2 (συνολικός χρόνος 30 λεπτά)

Kατάλληλο για καταστάσεις αλλοδυνίας, σωματικού/ψυχικού στρες, ινομυαλγίας.

Φάση 1: συχνότητα 100 Hz, εύρος παλμού 0,2 ms, διάρκεια 2 s
Φάση 2: συχνότητα 2 Hz, εύρος παλμού 0,3 ms, διάρκειας 4 s

Πρόγραμμα 3 – HAN 3 ( Συνολικός χρόνος 30 λεπτά)

Κατάλληλο για την αντιμετώπιση μυϊκών σπασμών, σε αυχένα, μέση, αθλητικών κακώσεων, όπως θλάσεις ή ‘κράμπες’, καθώς και για γενικότερη μυϊκή χαλάρωση και ευεξία.

Φάση 1: συχνότητα 100 Hz, εύρος παλμού 0,2 ms, διάρκειας 4 s
Φάση 2: συχνότητα 2 Hz, εύρος παλμού 0,3 ms, διάρκεια 2 s

Πηγές:
http://www.thehansite.com
http://www.karavis.gr
http://www.schwa-medico.de
http://www.acupuncture.gr
http://www.tenscare.co.uk
http://www.palsclinicalsupport.com